Fundusze Europejskie dla organizacji pacjenckich. Nie czekaj, bądź pierwszy.

Rusza nowe rozdanie funduszy europejskich w ramach tzw. perspektywy Europa 2020, w której dla polskich instytucji, podmiotów gospodarczych i non-profit – w tym stowarzyszeń i fundacji – rozpościera się perspektywa pozyskania znaczących środków na projekty. Aplikacja o fundusze unijne to niepowtarzalna szansa na zdobycie funduszy na realizację przedsięwzięć o zasięgu zarówno międzynarodowym, krajowym jak i regionalnym. Warto zatem już teraz być przygotowanym merytorycznie i praktycznie, aby wykorzystać w pełni moment ogłoszenia konkursów. W niniejszym artykule postaram się przybliżyć krok po kroku proces planowania i składania wniosku o fundusze unijne. Zacznijmy zatem od początku.

Polska, jako członek Unii Europejskiej, przyznano łączną kwotę wsparcia 82,5 mld euro na lata 2014-2020. Jest to najwyższa kwota dofinansowania wśród wszystkich krajów członkowskich. Finansowanie dla Polski zostało podzielone na 6 krajowych programów operacyjnych, których zarządzaniem zajmuje się Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego oraz 16 programów regionalnych (RPO), których koordynacją zajmują się Urzędy Marszałkowskie poszczególnych województw.

Podział środków w ramach programów krajowych przedstawia się następująco:

1. Program Infrastruktura i Środowisko – 27,4 mld euro
2. Program Inteligentny Rozwój – 8,6 mld euro
3. Program Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) – 4,7 mld euro
4. Program Polska Cyfrowa – 2,2 mld euro
5. Program Polska Wschodnia – 2 mld euro
6. Program Pomoc Techniczna – 0,7 mld euro
7. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej – 0,7 mld euro

I tak, dla organizacji pozarządowych, które chcą realizować projekty na poziomie kraju, głównym obszarem zainteresowania powinien być program POWER, którego celami są: wspieranie: zatrudnienia i mobilności pracowników, włączenia społecznego i walki z ubóstwem, inwestowania w edukację, zdobywania umiejętności i uczenia się przez cale życie, a także wzmacnianie sprawności i efektywności państwa. Koordynacją Programu POWER w zależności od zakresu działań zajmują się różne instytucje. W ramach priorytetu Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa organizacje podlegają pod Centrum Projektów Europejskich. Natomiast w przypadku Wsparcia dla obszaru zdrowia instytucją nadzorującą jest Ministerstwo Zdrowia. Nabór wniosków do programu POWOR powinien się zacząć już w maju, jednak do tej pory wymienione wyżej instytucje nie ogłosiły konkursów. Spodziewane jest, że stanie się to w najbliższym czasie (do września 2015 r.).

Regionalne Programy Operacyjne (RPO)

Programy regionalne (inne w każdym województwie) mogą mieć inne priorytety np. dla Mazowsza celem głównym jest inteligentny, zrównoważony rozwój zwiększający spójność społeczną i terytorialną przy wykorzystaniu potencjału mazowieckiego rynku pracy. Cele szczegółowe dla Mazowsza:

• Wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej w Polsce,
• Wzrost e-potencjału Mazowsza,
• Rozwój potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości,
• Przejście na gospodarkę niskoemisyjną,
• Gospodarka przyjazna środowisku,
• Jakość życia,
• Rozwój regionalnego systemu transportowego,
• Rozwój rynku pracy,
• Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem,
• Edukacja dla rozwoju regionu,
• Pomoc techniczna.

Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Wielkopolskiego ma za zadanie realizację celów:

1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji
2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych
3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury
4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach
5. Promowanie dostosowani a do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem
6. Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami
7. Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktury sieciowej
8. Promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników
9. Promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją
10. Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie

Więcej informacji na http://www.wrpo.wielkopolskie.pl/

Środki unijne są przeznaczone na konkretne cele, inwestycje i przedsięwzięcia, które muszą spełniać określone warunki i wymagania. W większości przypadków finansowanie jest przyznawane na zasadzie refundacji, czyli rozliczenia i wypłaty środków po zakończeniu projektu, choć zdarzają się konkursy, przy których można otrzymać zaliczkę na sfinansowanie części projektu. Dotacje mogą otrzymać tylko te projekty, których realizacja zaplanowana jest dopiero po złożeniu wniosku.

Dotacje zazwyczaj nie pokrywają projektu w 100%, przeważnie w granicach ok. 80-85%, pozostałe środki trzeba doliczyć jako wkład własny. Nabory wniosków o dofinansowanie odbywają się cykliczne, najczęściej raz, dwa razy do roku.

Składanie aplikacji

Jedną z najistotniejszych kwestii, prócz wybrania odpowiedniego priorytetu, jest odpowiednio złożony wniosek. Bardzo ważne jest by dokładnie zapoznać się z dokumentacją, szczególnie z wytycznymi odnośnie oceny formalnej i merytorycznej. Ocena projektu trwa kilka miesięcy (ok. 3-6 m-cy) 
i przebiega dwuetapowo. Najpierw wniosek podlega ocenie formalnej, czyli zgodności projektu z dokumentacją, prawidłowość wypełnienia wniosku, a przede wszystkim jego kwalifikowalność (czyli czy podmiot ubiegający się o dotację i składany projekt mogą być dotowane ze środków unijnych i czy projekt jest zgodny z celami Programu, Priorytetu, Działania). Tylko te projekty, które prawidłowo przejdą ocenę formalną mogą być oceniane dalej.

Kolejnym etapem jest ocena merytoryczna, podczas której projekt jest oceniany według ściśle określonych kryteriów. Na każde kryterium przypada określona liczba punktów. Ocenie merytorycznej podlegają:

CELE: cel realizacji projektu musi wynikać bezpośrednio ze zdiagnozowanych problemów, być spójny z właściwym celem szczegółowym, opisywać stan docelowy (nie zadania), bezpośrednio przekładać się na zadania.

GRUPA DOCELOWA: wymagane jest uzasadnienie wyboru grupy docelowej, jej charakterystyka (ze względu na płeć, wykształcenie, status na rynku pracy, niepełnosprawność i in.), dokładnie opisanie procesu rekrutacji (z kryteriami, harmonogramem, kanałami rekrutacyjnymi, czasem), określenie barier, potrzeby, oczekiwania grupy docelowej oraz opis planowanych działań promocyjno-informacyjnych.

BUDŻET: najlepiej zadaniowy, pozwalający na elastyczne zarządzanie projektem, koszty zarządzania rozliczane są ryczałtem w ramach kosztów pośrednich. Wymagany jest wkład własny (finansowy lub pozafinansowy), pamiętać należy o 10% limicie na cross financing[1] oraz rozpisanie w budżecie środków trwałych, stawki rozpisywane są jako jednostkowe i zadania zlecone.

HARMONOGRAM: należy zaplanować realnie czas realizacji projektu i poszczególnych zadań w połączeniu z budżetem.

Zakwalifikowanie do dofinansowania

Po dokonaniu oceny wniosków tworzona jest lista rankingowa projektów zakwalifikowanych do dofinansowania. Jej kolejność ustalana jest według liczby otrzymanych punktów, a jej długość jest uzależniona od limitu środków przyznanych na dany nabór i wnioskowanych kwot dofinansowania. Po opublikowaniu listy rankingowej następuje podpisanie umowy o dofinansowanie z instytucją pośredniczącą. O terminie wnioskodawca zostanie wcześniej poinformowany. Do tego momentu trzeba skompletować niezbędne dokumenty.

Realizacja projektu

Po załatwieniu wszelkich niezbędnych formalności można przystąpić do realizacji projektu. Każdy projekt unijny jest realizowany zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym, do którego należy się ściśle dostosować. Znaczące zmiany w realizacji projektu, stanowiące odstępstwo od przyjętego harmonogramu, wymagają aneksu do umowy.

Projekty rozliczane są zazwyczaj w 2-3 etapach. By przystąpić do rozliczenia należy skompletować wszystkie dokumenty potwierdzające dokonanie wydatków oraz ich opłacenie zgodnie z harmonogramem, opisać powyższych dokumentów zgodnie z wytycznymi oraz przygotować raport z przeprowadzonych na tym etapie działań, następnie złożyć wniosek o płatność. Dopiero po zatwierdzeniu tego wniosku następuje refundacja poniesionych kosztów, czyli przekazanie dotacji.

Gdzie szukać informacji o realizowanych programach dotacji z Funduszy Europejskich?

1. funduszeeuropejskie.gov.pl

Na tej stronie znajduje się wyszukiwarka funduszy unijnych. Wystarczy zaznaczyć odpowiednie opcje:

• organizacja pozarządowa,
• interesujący nas obszar działań np. nauka i edukacja,
• jeśli chcemy prowadzić programy lokalne, należy wybrać odpowiednie województwo.

Konkursy są ogłaszane z wyprzedzeniem, dlatego warto przy interesującej nas dotacji wypisać swój adres e-mail, dzięki czemu uzyskamy szczegółową informację o dacie rozpoczęcia naboru wniosków.

Informacji o regionalnych programach operacyjnych należy szukać na stronach wojewódzkich programów:

Woj. Wielkopolskie: http://www.wrpo.wielkopolskie.pl/

Woj. Mazowieckie: http://rpo.mazowia.eu/

Woj. Pomorskie: http://www.rpo.pomorskie.eu/

Woj. Zachodniopomorskie: http://www.rpo.wzp.pl/

Woj. Kujawsko-Pomorskie: http://www.mojregion.eu/regionalny-program-operacyjny-wojewodztwa-kujawsko-pomorskiego/aktualnosci.html

Woj. Łódzkie: http://rpo.lodzkie.pl/

Woj. Małopolskie: http://www.rpo.malopolska.pl/

Woj. Opolskie: http://rpo.opolskie.pl/rpo/

Woj. Dolnośląskie: http://www.rpo.dolnyslask.pl/

Woj. Śląskie: https://rpo.slaskie.pl/

Woj. Lubuskie: http://rpo.lubuskie.pl/

Woj. Lubelskie: http://www.rpo.lubelskie.pl/

Woj. Podkarpackie: http://www.rpo.podkarpackie.pl/

Woj. Świętokrzyskie: http://www.rpo-swietokrzyskie.pl/

Woj. Podlaskie: https://rpo.wrotapodlasia.pl/

Woj. Warmińsko-Mazurskie: http://rpo.warmia.mazury.pl/

Na koniec, przy pisaniu projektów unijnych warto pamiętać o trzymaniu się tzw. reguły CREAM:

C (clear) – precyzyjne –jasno zdefiniowane i bezsporne

R (relevant) – odpowiadające przedmiotowi pomiaru i jego oceny

E (economic) – mierzone w ramach racjonalnych kosztów

A (adequate) – adekwatne, dostarczające wystarczającej informacji

M (monitorable) – mierzalne, łatwe do zmierzenia i podlegające niezależnej walidacji

Autor: mgr Beata Ambroziewicz, absolwentka Wydziału Zarządzanie i Markting UW, dyrektor Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych oraz Fundacji Wygrajmy Zdrowie, kontakt: beata.ambroziewicz@pkopo.pl

Cross financing zakłada on dopuszczenie finansowania poszczególnych projektów, ich części lub grup projektów, objętych wsparciem danego funduszu, przy pomocy środków innego funduszu. Mechanizm cross-financing umożliwia w ten sposób bardziej płynny i naturalny podział środków służących finansowaniu europejskich programów operacyjnych. Warunkiem stosowania podobnego odstępstwa pozostaje jednak priorytetowość finansowanego zagadnienia oraz jego bezwzględny związek z projektem i powodzeniem jego realizacji.