Zajęcia będą prowadzili, jak co roku, dr Magdalena Górska-Doś i dr Janusz Doś
Termin:
W dniach: 28 – 29 październik 2022 r.
Miejsce: Poznań, Hotel Focus ul. Serafitek 4
Ilość uczestników: 20 osób
Uczestnicy pokrywają część kosztów w kwocie 100 zł.
Prosimy o przysyłanie zgłoszeń na nasz adres: rekrutacja@amazonki.poznan.pl
Kwotę wpłacamy na konto FSA: 22 1090 1362 0000 0000 3656 4130, po informacji o zakwalifikowaniu do udziału, ale najpóźniej 14 dni przed rozpoczęciem szkolenia.
Warsztaty odbywają się w ramach projektu pn.,, Profesjonalizacja działań klubów Amazonek” realizowanego ze środków PFRON-u.
W tym roku Poznańskie Towarzystwo ,,Amazonki” organizuje osiem wyjazdów trekkingowych w ramach projektu realizowanego ze środków PFRON pn. : ,,Razem przez góry i doliny ”. Cztery odbędą się w górach , dwa w dolinach – na terenach raczej płaskich i dwa nad morzem.
Adresatkami projektu są Amazonki – członkinie Klubów Amazonek przynależących do Federacji Stowarzyszeń ,,Amazonki” oraz forum internetowego Amazonki.net
UCZESTNICZYĆ W TREKKINGACH MOŻNA TYLKO RAZ W ROKU !!!
ZGŁASZAĆ SIĘ MOŻNA TYLKO NA JEDEN TREKKING !!!
Odbędą się one w następujących miejscach i terminach :
1) Pustkowo – 08-13 maja 2022
2) Zakopane – 22-27 maja 2022
3)Sieraków Wlkp.- 03-08 czerwca 2022
4)Krynica Górska – 09-14 lipca 2022
5)Iwonicz Zdrój – 29 sierpnia-03 września 2022
6)Sieraków Wlkp. – 04-09 września 2022
7)Pustkowo – 25-30 września 2022
8)Zakopane – 23-28 października 2022
Każdy Trekking będzie trwał 6 dni ( 5 noclegów ) i będzie uczestniczyło w nim średnio 30 Amazonek. Zapewniamy opiekę przewodnika i dwóch opiekunek organizujących grupę. Szczegółowe trasy zostaną opracowane na etapie uzgodnień z przewodnikami.
Podczas każdej imprezy pierwszy dzień będzie służył mniej forsownej wędrówce – aklimatyzacji, następnie planujemy 4 dni wędrowne z przewodnikiem-długie, całodzienne wycieczki szlakami turystycznymi, szóstego dnia po śniadaniu, nastąpi powrót do domów.
Uczestniczki będą zakwaterowane w jednym miejscu, które będzie służyć jako baza wypadowa. Posiłki będą spożywać w miejscu zakwaterowania oraz w schroniskach i innych obiektach na trasie wycieczek.
WARUNKI REKRUTACJI
– Członkostwo w jednym z Klubów Amazonek zrzeszonym w Federacji Stowarzyszeń ,,Amazonki”.
– Posiadanie aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
– Jednym z warunków rekrutacji jest zakończony proces leczenia i stabilna, dobra kondycja zdrowotna, zdolność do pokonania prostych i średniozaawansowanych tras górskich i nadmorskich wydm
– znajomość podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas poruszania się w terenach górskich.
– Każda z Uczestniczek zobowiązana jest podpisać oświadczenie o stanie zdrowotnym umożliwiającym uczestnictwo w działaniach projektu oraz o ponoszeniu odpowiedzialności za swój udział w tym zakresie, które uczestniczki otrzymają na miejscu każdego trekkingu
– Warunkiem koniecznym jest zaopatrzenie Uczestniczki w odpowiednią odzież i sprzęt ( m.in. : buty trekkingowe, kurtka przeciwdeszczowa, odzież termiczna, plecak, kijki trekkingowe…) warunkujących bezpieczeństwo Uczestniczek.
Jeśli Uczestniczki nie będą przygotowane odpowiednio do trasy – chodzi w szczególności o buty i odzież , nie będą mogły wziąć udziału w wędrówkach i w związku z tym zostaną obciążone pełnymi kosztami pobytu.
ODPŁATNOŚĆ
Częściowa odpłatność za Trekking od jednej osoby wynosi 120 zł, które prosimy przesyłać po zakwalifikowaniu się na konto PTA: 83 1090 1362 0000 0000 3609 0739 z dopiskiem
,,Trekking-miejscowość trekkingu-termin trekkingu- imię i nazwisko Uczestniczki”.
Opłaty należy uiszczać nie później niż tydzień przed rozpoczęciem się trekkingu.
Niedokonanie tej wpłaty w tym terminie powoduje skreślenie z listy zakwalifikowanych.
Koszt dojazdu Uczestniczki pokrywają we własnym zakresie.
ZGŁOSZENIA
Przyjęcie przez nas zgłoszenia nie jest równoznaczne z zakwalifikowaniem się.
Pierwszeństwo udziału w trekkingach mają panie, które jeszcze nie uczestniczyły nigdy w organizowanych przez Poznańskie Towarzystwo Amazonki trekkingach.
PRZYJMOWANE BĘDĄ TYLKO TE ZGŁOSZENIA DOKONYWANE ZA POŚREDNICTWEM KLUBÓW.
W związku ze zgłaszaniem się na trekkingi osób niezrzeszonych w jakimkolwiek klubie Amazonek , a nawet osób nie będących Amazonkami przyjmowane będą tylko te zgłoszenia dokonane za pośrednictwem odpowiednich klubów.
Zgłoszenia można dokonywać na adres: rekrutacja@amazonki.poznan.pl .
Prosimy o podanie pełnych danych ( imię, nazwisko, adres i województwo zamieszkania, pesel, stopień niepełnosprawności , numer telefonu ) oraz przysłanie skanu ( nie zdjęcia ) AKTUALNEGO ORZECZENIA o stopniu niepełnosprawności. Prosimy pamiętać o zeskanowaniu całego dokumentu czyli dwóch stron ( jeśli są ) wraz ze wszystkimi pieczątkami i podpisami.
O zakwalifikowaniu się Uczestniczek będziemy powiadamiać mailowo lub telefonicznie kluby najdalej dwa tygodnie przed rozpoczęciem się trekkingu.
Jeśli zakwalifikowana osoba nie przyjedzie na trekking nie uprzedzając wcześniej organizatora o rezygnacji z wyjazdu zostanie obciążona pełnymi kosztami pobytu.
Poznańskie Towarzystwo „Amazonki” co roku organizuje Ogólnopolską Spartakiadę Amazonek , która jest imprezą o charakterze sportowym, gdzie w zawodach sportowych i rekreacyjnych uczestniczą Amazonki z terenu całej Polski.
Spartakiada realizowana jest w ramach projektu pn. : ,,XXVIII Ogólnopolska Spartakiada Amazonek” finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych oraz w ramach projektu pn. ,,Ruch dla zdrowia” dofinansowanego jest ze środków Urzędu Miasta Poznania.
Kiedy i gdzie odbędzie się tegoroczna spartakiada?
Tegoroczna Spartakiada odbędzie się w terminie 26 – 29 czerwca 2022 r. ( niedziela – środa ) w Poznaniu na terenach Poznańskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji Poznań nad Jeziorem Maltańskim. Uczestniczki zakwaterowane będą w Hotelu ,,Camping Malta” ul. Krańcowa 98 w Poznaniu.
Jak przebiega spartakiada?
Spartakiada potrwa 4 dni (3 noclegi). Pierwszy dzień imprezy (26.06.2022 r.) zaczynamy ok. 1200 rejestracją Uczestniczek i obiadem- ok. 14.00-15.00. Wyjazd nastąpi ostatniego dnia (29.06.2022 r.) po śniadaniu i pożegnaniu – ok. 1000-1100.
W ramach Spartakiady odbędą się ogólnopolskie zawody Amazonek na łodziach smoczych na torze Jezioro Maltańskie w Poznaniu oraz zawody na ergometrach; dodatkowo odbędą się marsze z kijami nordic walking dookoła Jeziora Maltańskiego (kije trzeba zapewnić sobie we własnym zakresie), boule , serso i dart oraz inne mniejsze zajęcia sportowe: gimnastyka, joga, aerobik oraz zabawy integracyjne.
Organizator zapewni koszulki. Uczestnicy proszeni są o zaopatrzenie się w czarne lub granatowe krótkie spodeńki lub spodnie do kolan, legginsy.
Kto może wziąć w niej udział?
Spartakiada adresowana jest do Amazonek – członkiń Klubów zrzeszonych i opłacających składki w Federacji Stowarzyszeń ,,Amazonki” oraz na forach internetowych: Amazonki.net i klub internetowy – Amazonka, posiadających aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Jak wygląda rekrutacja?
O uczestnictwie w Spartakiadzie NIE będzie decydować kolejność przesyłanych zgłoszeń.
Chcielibyśmy by w Spartakiadzie brały udział osoby ze wszystkich miejscowości, które wyrażą chęć uczestnictwa. Dlatego po zebraniu wszystkich zgłoszeń (po 31.05.2022) będziemy kwalifikować przynajmniej po dwie osoby z każdej zgłoszonej miejscowości. W wyniku tego ilość zakwalifikowanych osób, z poszczególnych miast będzie zależeć od ilości tych miejscowości, które zgłoszą się.
( Przykładowo jeżeli w Spartakiadzie może uczestniczyć sto Amazonek z Polski [spoza Poznania] i zgłosiłoby się przykładowo 50 miast to z każdego uczestniczyłyby dwie panie. )
Jeśli zgłosi się więcej niż dwie osoby z jednego miejsca i będzie to konieczne to będziemy skreślać panie z ostatnich miejsc tzn. jeśli przykładowo zgłoszone będą cztery osoby to będziemy miały ten przykry obowiązek odrzucenia trzeciej i czwartej kandydatki.
Jak się zgłosić do udziału w spartakiadzie?
Zgłaszamy się pojedynczo-nie ma drużyn. Zgłoszenie proszę przesłać na adres email: rekrutacja@amazonki.poznan.pl do dnia 31.05.2022 r.
Zgłoszenie powinno zawierać takie informacje jak:
Nazwisko, imię
Adres zamieszkania + województwo
Stopień niepełnosprawności
Nr telefonu i adres e-mail
Skan ( nie zdjęcie ) aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności (jeśli ma więcej niż jedna stronę – to wszystkie strony)
Skany wypełnionych załączonych dokumentów ( kartę uczestnictwa, oświadczenie ) podpisane własnoręcznie ( do pobrania na dole strony )
W jaki sposób dowiem się czy jestem zakwalifikowana do udziału w spartakiadzie?
Uczestniczki zakwalifikowane otrzymają od nas powiadomienie na podany adres e-mail. Podanie nr telefonu ułatwi nam kontakt w razie niekompletnego zgłoszenia.
Czy udział w spartakiadzie jest płatny?
Tak, uczestniczki pokrywają część kosztów w kwocie 100 zł
Kwotę wpłacamy na konto PTA: 83 1090 1362 0000 0000 3609 0739, dopiero po informacji, że jesteśmy zakwalifikowani do udziału, ale najpóźniej do 15.06.2022. Jeśli nie odnotujemy płatności w terminie skreślimy daną osobę z listy zakwalifikowanych.
W tytule przelewu muszą znaleźć się : nazwa imprezy ,nazwisko i imię uczestniczki oraz miejscowość.
Przykład: Spartakiada ,Anna Nowak, Warszawa
Jak dostanę się na miejsce?
Uczestniczki muszą we własnym zakresie dotrzeć do Poznania.
Czy spartakiada jest bezpieczna w czasie koronawirusa?
Tak, w czasie trwania spartakiady zastosujemy się do aktualnych wytycznych dotyczących koronawirusa. Zapewnimy uczestnikom maseczki, rękawiczki, środki dezynfekcji. W trakcie zawodów nad bezpieczeństwem zdrowia Uczestniczek będą czuwały ratownicy medyczni z karetką.
Zapoznałam się komunikatem, mam jednak pytanie, na które nie ma tam odpowiedzi, co ma zrobić?
Skontaktuj się z rekrutacją PTA pod adresem email: rekrutacja@amazonki.poznan.pl lub pod numerem telefonu: 790 324 914.
Pielęgnacja skóry po leczeniu onkologicznym – pielęgnacja przeciwzmarszczkowa.
Drogie Panie, zachęcamy do obejrzenia nowego filmu poświęconego pielęgnacji przeciwzmarszczkowej skóry po leczeniu onkologicznym. O pielęgnacji tej opowiada – Skinekspert Pani Agnieszka Zielińska osoba z wieloletnim doświadczeniem w opiece nad skórą twarzy.
Film dostępny jest na naszym kanale YT – kliknij w ikonkę kanału YT i zobacz super film lub https://youtu.be/AJWg1WgSFF8
Artykuł powstał w ramach projektu pt.: „Wydawnictwa dla Amazonek”, który realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
1. Wprowadzenie
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem u kobiet w Polsce. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2019 roku w Polsce zachorowało na ten nowotwór 19 620 kobiet, a zmarło z jego powodu 6 951 kobiet. Każdego roku liczba nowych przypadków jest coraz większa.
Szacuje się, że co 8-10 kobieta w ciągu całego życia zachoruje na raka piersi. Największy odsetek zachorowań występuje między 50 a 69 rokiem życia. Dla tej grupy kobiet bez obecności niepokojących objawów dedykowany jest populacyjny program wczesnego wykrywania raka piersi, w ramach którego raz na dwa lata wykonuje się mammografię. Celem programu jest wykrycie małych zmian, które nie są jeszcze wyczuwalne w badaniu palpacyjnym piersi. Wykrycie choroby na tak wczesnym etapie najczęściej przekłada się na bardzo dobre rokowanie. Niestety odsetek Polek zgłaszających się regularnie na to badanie jest dosyć niski, na co dodatkowo negatywnie wpływa epidemia COVID.
Należy jednak podkreślić, że wyniki leczenia chorych na raka piersi w Polsce poprawiają się z roku na rok. Coraz więcej pacjentek udaje się wyleczyć, co wynika z wielu czynników, w tym coraz lepszych metod leczenia. To powoduje, że liczba kobiet w Polsce, które zachorowały w przeszłości na raka piersi oraz jest aktywnie leczona łącznie jest bardzo duża i wynosi ponad 100 000 kobiet.
Rak piersi nie jest jedną chorobą. W obrębie tego nowotworu wyróżnia się 4 główne podtypy, wymagające innej terapii: potrójnie ujemnego, HER2-dodatniego i dwa podtypy ER-dodatnie (luminalne A i luminalne B). Podział ten opiera się na wynikach barwień immunohistochemicznych, które wykonuje się w materiale pobranym podczas biopsji guza piersi. Standardowo oznacza się ekspresję receptorów hormonalnych (estrogenowych ER i progesteronowych PgR), receptora HER2 i wskaźnika proliferacji Ki-67.
2. Charakterystyka potrójnie ujemnego raka piersi
Potrójnie ujemnego raka piersi rozpoznaje się w przypadku negatywnych wyników barwień ER, PgR i HER2. Występuje on u około 10-15% wszystkich chorych na raka piersi, nieco częściej u młodych pacjentek. Wyniki leczenia są nieco gorsze w porównaniu z innymi podtypami raka piersi, dlatego w przypadku rozpoznania potrójnie ujemnego raka piersi stosuje się intensywne leczenie okołooperacyjne – nawet w małych guzach zalecana jest chemioterapia.
Co ważne, u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi częściej występuje mutacja w genie BRCA1 (u 10-25% chorych), dlatego rozpoznanie tego podtypu raka piersi jest wskazaniem do wykonania badań genetycznych w kierunku nosicielstwa mutacji. Często pacjentki zgłaszają, że w najbliższej rodzinie występowały zachorowania na raka piersi i/lub raka jajnika. Wynik badania genetycznego może wpłynąć na wybór terapii miejscowej oraz systemowej, poza tym u nosicielek mutacji BRCA występuje zwiększone ryzyko wystąpienia raka drugiej piersi i raka jajnika.
Dla nosicielek mutacji BRCA jest realizowany program opieki w ramach Nowotworowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, finansowany przez Ministerstwo Zdrowia. U tych pacjentek szczególny nadzór dotyczy piersi (co 6 miesięcy wykonuje się badanie obrazowe – w tym raz w roku rezonans magnetyczny piersi) i jajników (co pół roku badanie ginekologiczne z USG przezpochwowym oraz ocena markera CA125). W tej grupie kobiet zaleca się operacje redukujące ryzyko wystąpienia zachorowania na raka piersi i raka jajnika – mastektomię i usunięcie przydatków z uwagi na bardzo duże życiowe ryzyko zachorowania na nowotwory tych narządów.
3. Leczenie chorych na wczesnego potrójnie ujemnego raka piersi
Po rozpoznaniu potrójnie ujemnego raka piersi wykonuje się badania obrazowe, żeby określić stopień zaawansowania nowotworu. W ramach diagnostyki, podobnie jak w innych podtypach raka piersi, zwłaszcza u chorych z większym guzem i/lub przerzutami w pachowych węzłach chłonnych, ocenia się narządy klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy.
Na podstawie wykonanych badań określa się zaawansowanie raka piersi w skali TNM:
T – wielkość guza (tumor size),
N – obecność przerzutów w pachowych węzłach chłonnych (lymph node involvement),
M – obecność przerzutów odległych (metastases).
Łączne zestawienie cechy T, cechy N i cechy M pozwala na określenie stopnia zaawansowania raka piersi: I, II, III lub IV. Chore w IV stopniu mają przerzuty odległe, natomiast pacjentki z rakiem piersi w stopniu I-III poddawane są terapii z intencją wyleczenia. Im mniejszy wyjściowo stopień zaawansowania choroby, tym większe są szanse na wyleczenie.
Mając komplet wyników badań podczas konsylium z udziałem wielodyscyplinarnego zespołu omawiana jest z pacjentką propozycja postępowania. U chorych na potrójnie ujemnego raka piersi w II-III stopniu zaawansowania stosuje się leczenie przedoperacyjne. Standardowo składa się ono z dwóch najbardziej aktywnych grup leków cytotoksycznych w raku piersi – antracyklin i taksanów stosowanych sekwencyjnie. Antracykliny (schemat AC) często u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi stosuje się co 2 tygodnie zamiast standardowych 3 tygodni (tak zwana terapia dose dense – ze skróceniem odstępów między cyklami; zawsze w osłonie czynnika wzrostu granulocytów). Do taksanów można rozważyć dołączenie jeszcze innego leku cytotoksycznego – karboplatynę. Tak intensywne leczenie ma na celu zniszczenie całego nowotworu, co u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi ma znaczenie rokownicze. Pod wpływem terapii guz może całkowicie zniknąć, dlatego przed rozpoczęciem leczenia w okolicę guza zakłada się znacznik, dzięki któremu chirurg po zakończonej chemioterapii przedoperacyjnej wie, w której okolicy pierwotnie znajdował się guz, czyli który fragment piersi powinien zostać usunięty.
Od kilku lat u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi w przypadku stwierdzenia w badaniu materiału z operacji choroby resztkowej, czyli komórek nowotworowych w obrębie piersi i/lub pachowych węzłów chłonnych, w ramach leczenia uzupełniającego stosuje się dodatkowo doustną chemioterapię kapecytabiną. Takie postępowanie ma poprawić wyniki leczenia – zmniejszyć ryzyko nawrotu i wydłużyć czas przeżycia chorych.
Małą grupę chorych pierwotnie operowanych stanowią pacjentki w I stopniu zaawansowania – z małymi guzami, bez przerzutów do pachowych węzłów chłonnych. Wskazania do chemioterapii uzupełniającej ustala się wtedy w oparciu o wynik patologiczny z operacji – tylko w bardzo małych guzach odstępuje się od leczenia cytotoksycznego. Natomiast jeśli występują wskazania do stosowania chemioterapii, sięga się po taksany lub antracykliny z taksanami.
Jak wcześniej wspomniano u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi częściej występuje mutacja BRCA. W takich przypadkach można rozważać wykonanie mastektomii z rekonstrukcją, również drugiej piersi. Odmienność postępowania wskazuje jak ważne jest wczesne wykonanie badania genetycznego, najczęściej kiedy pacjentka rozpoczyna przedoperacyjną chemioterapię.
Natomiast wskazania do radioterapii są takie same jak w innych podtypach biologicznych – napromienianie zaleca się m.in. po operacji oszczędzającej, w przypadku pierwotnie dużego guza (>5 cm), licznych przerzutowych pachowych węzłów chłonnych.
Po zakończonej chemioterapii, operacji, radioterapii, ewentualnej dodatkowej chemioterapii uzupełniającej pacjentka pozostaje w obserwacji. Obecnie zakres badań kontrolnych (mammografia raz w roku) i ich częstość nie różnią się w zależności od podtypu raka piersi. Stwierdzenie mutacji BRCA może jednak zmienić opiekę nad pacjentką, co omówiono powyżej.
Dla kobiet po menopauzie, w tym pacjentek z potrójnie ujemnym rakiem piersi, przez pierwsze lata od rozpoznania choroby można stosować uzupełniająco co 6 miesięcy kwas zoledronowy po kontroli dentystycznej i sprawdzeniu parametrów nerkowych i stężenia wapnia.
Należy podkreślić, że prowadzonych jest wiele badań nad nowymi lekami dla chorych na potrójnie ujemnego raka piersi, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby. Bardzo obiecujące wydają się wyniki badań z dołączeniem immunoterapii do chemioterapii oraz stosowanie u nosicielek mutacji BRCA dodatkowej terapii inhibitorem PARP. W najbliższym czasie leczenie chorych na wczesnego potrójnie ujemnego raka piersi może obejmować wymienione metody postępowania.
4. Leczenie chorych na uogólnionego potrójnie ujemnego raka piersi
Mimo dużego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach, nadal u około 1/4 – 1/3 chorych na potrójnie ujemnego raka piersi dochodzi do nawrotu, często w pierwszych 2-3 latach od rozpoznania pierwotnego. Podobnie jak innych podtypach raka piersi, najczęściej z miejsc łatwiej dostępnych (np. przerzutów w wątrobie, tkankach miękkich, węzłach chłonnych) podejmuje się próbę wykonania biopsji przerzutu w przypadku pierwszego rozsiewu raka piersi, aby ponownie ocenić stan receptorów ER, PgR i HER2. W sytuacji ich zmiany rozważa się terapię celowaną. Niemniej najczęściej u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi nie dochodzi do zmiany ekspresji receptorów.
Z kolei u około 6% kobiet, które rozpoczynają terapię onkologiczną, w badaniach obrazowych stwierdza się przerzuty odległe, czyli wyjściowo IV stopień zaawansowania.
U chorych z uogólnionym potrójnie ujemnym rakiem piersi przerzuty częściej występują w płucach i mózgu. Rokowanie pacjentek jest gorsze w porównaniu z innymi podtypami raka piersi. Często odpowiedzi na kolejne linie chemioterapii są krótkie. Mediana czasu przeżycia wynosi tylko około 1-2 lata.
Podstawową metodę leczenia uogólnionego potrójnie ujemnego raka piersi jest chemioterapia. Wybór terapii zależy od wcześniej stosowanych leków, nasienia choroby (obecności objawów związanych z przerzutami, zaburzeniami parametrów wątrobowych i nerkowych, wydolności szpiku) oraz stanu chorej (wieku biologicznego, współistniejących chorób) i jej preferencji (m.in. możliwości dojazdu do ośrodka leczącego, warunków socjo-ekonomicznych). Preferuje się terapię jednym lekiem cytotoksycznym – czyli monoterapię. Chemioterapię wielolekową należy rozważyć w przypadku szybkiej progresji, obecności przerzutów zagrażających życiu, w sytuacji konieczności osiągnięcia szybkiej kontroli nad chorobą.
Wybór terapii najczęściej zależy od wcześniejszego leczenia. Jeżeli w ramach terapii okołooperacyjnej stosowano antracykliny (doksorubicynę, epirubicynę) i taksany (paklitaksel, docetaksel), można do nich wrócić. Antracykliny podaje się do wyczerpania życiowej dawki (po jej przekroczeniu znacznie rośnie ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych), można też stosować doksorubicynę liposomalną. Z kolei do taksanów warto wrócić, gdy nawrót choroby wystąpił po roku od zakończenia terapii okołooperacyjnej tymi lekami. Inne leki cytotoksyczne stosowane u chorych na potrójnie ujemnego raka piersi to m.in. kapecytabina, winorelbina, pochodne platyny (cisplatyna, karboplatyna), gemcytabina. Chemioterapię można podawać dożylnie (znaczna większość leków) lub doustnie (tabletki: kapecytabina, winorelbina).
Jak już wspomniano odpowiedzi na chemioterapię są niestety najczęściej krótkie, zaledwie kilkumiesięczne, dlatego od wielu lat prowadzone są intensywne badania nad nowymi lekami dla tej grupy chorych. Wyniki badań wskazują na korzyść z dołączenia immunoterapii do chemioterapii w pierwszej linii leczenia – kolejny lek z tej grupy został niedawno zarejestrowany w Unii Europejskiej w grupie chorych z ekspresją PD-L1 w tkance guza (atezolizumab, pembrolizumab). Poza tym sprawdzana jest skuteczność nowych leków – tak zwanych koniugatów, czyli połączenia przeciwciała monoklonalnego z chemioterapią. W ostatnich miesiącach zarejestrowano w Unii Europejskiej koniugat sacituzumab gowitekan do stosowania w ≥2. linii leczenia przerzutowego potrójnie ujemnego raka piersi. Z kolei u nosicielek mutacji BRCA można rozważyć również stosowanie inhibitorów PARP (olaparibu lub talazoparibu).
Powyżej przedstawiono nowoczesne terapie, które powinny poprawić wyniki leczenia chorych na uogólnionego potrójnie ujemnego raka piersi. Co ważne, sprawdzane są kolejne, bardzo obiecujące leki. Udział pacjentek w badaniach klinicznych często pozwala na stosowanie nowoczesnych terapii, dlatego za każdym razem warto rozważyć takie leczenie.
Z kolei w przypadku bolesnych przerzutów w kościach stosuje się paliatywną radioterapię. Napromienianie ma również zastosowanie w przypadku przerzutów do mózgu.
Niezwykle istotne w leczeniu chorych na uogólnionego raka piersi, w tym chorych na potrójnie ujemnego raka piersi, ma leczenie wspomagające, równocześnie prowadzone z leczeniem przyczynowym. Obecnie dysponujemy dosyć skutecznymi metodami pozwalającymi w znacznym stopniu opanować większość dolegliwości, takich jak np. ból, nudności i wymioty.
5. Podsumowanie
Podsumowując, leczenie chorych na potrójnie ujemnego raka piersi nadal stanowi wyzwanie dla onkologów. W ramach leczenia okołooperacyjnego stosowane są intensywne schematy chemioterapii, aby osiągnąć patologiczną całkowitą odpowiedź, czyli całkowicie zniszczyć nowotwór. Z kolei w przypadku choroby resztkowej zaleca się dodatkową chemioterapię uzupełniającą, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu.
Natomiast u chorych na przerzutowego potrójnie ujemnego raka piersi chemioterapia, którą standardowo dysponujemy, ma ograniczoną skuteczność. Zarejestrowano nowe leki – immunoterapię, koniugaty i inhibitory PARP, które powoli wchodzą do praktyki klinicznej. Należy podkreślić, że obecnie trwają liczne badania nad nowymi lekami dla tych chorych. Potrzebne są terapie, które istotnie poprawią rokowanie chorych na ten agresywny podtyp raka piersi.
Autorka: dr n. med. Katarzyna Pogoda – pracownik Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie Warszawie. Posiada specjalizację z onkologii klinicznej, zdała egzamin ESMO z onkologii klinicznej. Obroniła pracę doktorską dotyczącą chorych na potrójnie ujemnego raka piersi. Jej dotychczasowa praca naukowa dotyczyła chorych na raka piersi z przerzutami do mózgu i chorych na potrójnie ujemnego raka piersi (publikacje w czasopismach zagranicznych i polskich). Prowadzi również prace dotyczące opieki nad młodymi chorymi na raka piersi. Jest członkiem redakcji Medycyny Praktycznej – Onkologii.
Artykuł powstał w ramach projektu pt.: „Wydawnictwa dla Amazonek”, który realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Ponoć kryzys jest wartością jeśli tylko potrafimy wyciągnąć z niego wnioski i zmienić coś w naszym życiu.
Dorota Wachnicka: Grzesznica
Wiemy zazwyczaj czym jest kryzys. Wiemy też, kiedy może dotknąć człowieka żyjącego obok. Kryzys psychiczny sprawia, że człowiek czuje się wyniszczony psychicznie, brakuje mu sił do radzenia sobie z codziennością i nawet małe rzeczy mogą pogłębiać problem. Mogą rozwinąć się także stany lękowe lub depresja. Ale trudniej już nam, kiedy czujemy, że do tego człowieka powinniśmy wyciągnąć pomocną rękę. Boimy się czy nie zaszkodzimy bardziej, czy jesteśmy wystarczająco kompetentni, a wreszcie – czy ktoś życzy sobie wchodzenia z butami, z pomocą w jego życie? Psycholog Anna Cyklińska napisała niezbyt długi – żeby przeczytało go jak najwięcej osób – Poradnik antykryzysowy. Jest zawarta w nim instrukcja, w jaki sposób wspierać nieprofesjonalnie osobę w kryzysie zdrowia psychicznego. Uzupełniony jest też o, bardzo pomocne, przykładowe zdania, które możemy kierować do osoby pogrążonej w kryzysie. Ważnym jest, żeby pamiętać, że w tym czasie najbardziej istotnym jest, by otoczyć doświadczającego kryzys troską, nie ranić dodatkowo krytyką, wyłącznie nie radzić na siłę i nie przyspieszać tego, czemu potrzebny jest czas. Co zatem konkretnie należy robić, by okazać wsparcie i być realnym wparciem? Autorka poradnika kryzysowego pisze:
Słuchaj i okaż wsparcie – utwierdź osobę w kryzysie, że uważnie słuchasz tego, co mówi i traktujesz jej wypowiedzi poważnie. Istotą jest obecność: pokaż, że jesteś przy niej i że jest dla ciebie ważna.
„Będę starała się wspierać cię, jak tylko potrafię.”
„Będę przy tobie niezależnie od okoliczności.”
„Cieszę się, że mówisz mi o tym, co cię spotkało i jak się czujesz. Dziękuję, że dzielisz się tym ze mną.”
„Dziękuję ci za zaufanie.”
Zachęcaj do rozmowy – okaż osobie doświadczającej kryzysu, że fktycznie potrzebujesz wiedzieć, jak się ona czuje, jakie uczucia, jakie wrażenia jej teraz towarzyszą, jak wpływa to na jej funkcjonowanie. Słuchaj aktywnie, aby wyraźnie pokazać, że interesuje cię, co ona mówi, że starasz się wejść w jej świat. Możesz dopytać, jak sobie radzi, czy widzi w swoim zachowaniu, myśleniu, emocjonalności, jakieś zmiany, które ją niepokoją lub mogłyby wskazywać np. na depresję czy zaburzenia lękowe.
„Jak się czułaś, kiedy to się zdarzyło?”
„Ta sytuacja wydaje się być naprawdę niełatwa i skomplikowaną.”
„Czy trudności, przez które przechodzisz, wpłynęły na twoje funkcjonowanie np. problemy ze snem lub skupianie się na pracy?”
Spróbuj dowiedzieć się, czy występują myśli samobójcze – jeżeli przeczuwasz, że twój rozmówca może myśleć o samobójstwie, pamiętaj (!) o tym, aby zapytać go o to wprost. Badania pokazują, że rozmowa na temat samobójstwa nie sprawi, że osoba w kryzysie zacznie mieć takie myśli lub skorzysta z podsuniętego jej pomysłu. Wręcz przeciwnie, może pojawić się ulga, że można komuś o tym opowiedzieć, że ktoś interesuje się nią na tyle, aby chcieć podjąć ciężar słuchania o tym. Zwróć uwagę na ton wypowiedzi, aby nie było w nich cienia strachu, obwiniania, a raczej troska i pewność, że udzielisz właściwego wsparcia, okazuj zrozumienie i uważność.
„Czy kiedykolwiek było ci tak ciężko, że chciałaś odebrać sobie życie?”
„Naprawdę mi na tobie zależy, chcę ci pomóc , powiedz wszystko tak jak jest, jak czujesz, jak planujesz.”
Szybko, z rozwagą działaj, jeśli u rozmówcy pojawiają się myśli samobójcze – przede wszystkim zachowaj spokój. Co prawda nie jesteś najprawdopodobniej profesjonalnym interwentem kryzysowym, spróbuj jednak odróżnić, czy człowiek, z którym rozmawiasz ma myśli rezygnacyjne („Nie mam już siły żyć, jestem zmęczony”) czy może są to myśli samobójcze bądź zamiary samobójcze, c zawierają plany dotyczące sposobu konkretnej daty, godziny i okoliczności (wówczas ryzyko jest wysokie, należy z taką osobą niezwłocznie udać się do szpitala na dyżur psychiatryczny lub wezwać karetkę pogotowia lub zadzwonić na 112: w rozmowie z dyspozytorem należy dokładnie opisać sytuację, powiedzieć, w jaki sposób osoba zagraża swojemu życiu, dobrze jest wiedzieć, gdzie ta osoba się znajduje, ale nie jest to warunek konieczny, nie trzeba znać aktualnego miejsca pobytu, wystarczy jej numer telefonu i zgłoszenie na 112.). Możesz delikatnie podpytać rozmówcę o stopień ryzyka suicydalnego na przykład: czy się samookalecza, czy w rodzinie wystąpiło samobójstwo, czy wcześniej podejmował już próby samobójcze. Najlepiej jednak, kiedy nie masz doświadczenia zaprowadzić czy zawieźć osobę deklarującą myśli samobójcze do psychiatry lub na dyżur psychiatryczny.
„Jak często pojawiają ci się takie myśli?”
„Kiedy czujesz się naprawdę źle, co robisz?”
„Co w tych myślach najbardziej cię niepokoi?”
„Jak możesz poczuć się bezpieczniej?”
Zasugeruj profesjonalną pomoc i pomóż w kontakcie ze specjalistą. Oparcie w bliskich ludziach jest nie do przecenienia, jest niezmiernie ważne, jednak należy podkreślić, że osoby przeżywające kryzys, szczególnie ten ostry, zdecydowanie potrzebują specjalistycznej pomocy. Kiedy osoba bliska przemyca między słowami informacje o myślach rezygnacyjnych, samobójczych to powinno się niezwłocznie pomóc jej skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą. Wskaż bliskiemu człowiekowi ten kierunek, pamiętając, że w kryzysie przy chwiejnej mobilności nawet warto umówić wizytę i zaprowadzić go do poradni. Szukanie pomocy może być bardzo trudne, obezwładniające i obciążające. Stąd na wagę złota jest powyższa propozycja.
„Słyszę, jak ciężko ci jest i myślę, że warto by było, żebyś porozmawiał, a o tym ze specjalistą”
„Nie ma złego powodu, aby skonsultować stan swojego zdrowia psychicznego. Terapia może być pomocna w wielu trudnościach, problemach.”
„Wielu ludzi korzysta z takiej pomocy z efektem.”
„Jeśli chcesz, mogę pomóc ci znaleźć kontakt do psychologa lub psychiatry. Zrobimy to razem?”
„Mogę pojechać z tobą na wizytę lub towarzyszyć ci w trakcie, jeśli poczujesz się bezpieczniej.”
Co w sytuacji, kiedy osoba w kryzysie odmawia wsparcia. Uszanuj to, ale wyłącznie wtedy, gdy nie ma zagrożenia zdrowia czy życia! Nie zawsze ludzie są gotowi do korzystania z pomocy innych, bez względu na to czy jest to pomoc nieprofesjonalna czy profesjonalna. Wówczas należy, dyskretnie monitorując stan psychiczny bliskiej osoby, dać jej czas na podjęcie działania, ofiarowując jednocześnie obecność i zainteresowanie.
„To jest w porządku, jeśli jeszcze nie czujesz się gotowy, na wizytę u specjalisty. Na pewno potrzebujesz czasu, aby to przemyśleć.”
„Jeśli zmienisz zdanie, daj mi znać. Mogę ci pomóc skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.”
Zadbaj o siebie. Kiedy jesteś osobą wspierającą musisz pamiętać, że rola ta wiąże się z dużym wysiłkiem. Kiedy jest trudno unieść to zadanie, kiedy nie wiadomo w jaką stronę skierować swe działania, masz tak samo prawko do skorzystania z porady psychologa czy psychiatry. Każdy ratownik musi być silny, zdrowy i… żywy. Dbaj więc o swe zaplecze, zasoby, dobrostan, jakość życia i funkcjonowania. Daje to możliwość długotrwałego wspierania bliskich bez nadwyrężania i nadużywania siebie.
Kolejnym sposobem na udzielenie wsparcia człowiekowi przechodzącemu przez kryzys jest podrzucenie mu dyrektyw wyznaczających cele i działania na czas owego doświadczenia. Chodzi o to, aby – bez względu na rodzaj czy przyczynę kryzysu – przyjrzał się swojej sytuacji i zastanowił, jeśli jest w stanie na ten moment, czy może sobie w jakikolwiek sposób pomóc. Metaforycznie rzecz ujmując: dajmy do przeczytania poradnik budowania własnego systemu obrony na czas kryzysu (poniższe wskazówki są częścią artykułu „Dobre rady to za mało” opublikowanego w jednym z numerów pisma Fokus Extra poświęconym różnym aspektom aktualnego kryzysu: Wojciech Szlagura)
1. Pamiętaj o tym, że ludzką sprawą jest doświadczać kryzysów, nie jest objawem dysfunkcji i słabości, ale zwyczajną reakcją na trudne przeżycie czy sytuację reakcją, która boli, ale też otwiera nas na nowe możliwości.
2. Odważ się i pomyśl, zreflektuj, na czym budujesz swe poczucie bezpieczeństwa: czy jest to wartością, realnością czy pozorem, iluzją.
3. Nie przyjmuj bezkrytycznie informacji, które są niesprawdzone, niedokładne, błędne, mogą one niekorzystnie wpływać na twoją wizję świata, myślenie, wybory. W pierwszej kolejności sprawdź ich wartość!
4. Nie bądź sam – szalenie ważna jest mądra otwartość, dbanie o wyjątkowe dla ciebie relacje.
5. Dbaj o względna i dostępną ci równowagę: pomiędzy pracą i odpoczynkiem, powagą i wesołością, byciem w kontakcie i byciem w samotności, wysiłkiem umysłowym i wysiłkiem fizycznym, strawą dla ducha i strawą dla ciała. Pomiędzy dbaniem o siebie i dbaniem o innych. Pomiędzy dawaniem i braniem.
6. Unikaj sytuacji, obciążających kosztami, nie dających nawet w perspektywie żadnych zysków, korzyści.
7. Chroń się przed wchodzącymi w twoje życie i głowę, tendencyjnymi informacjami , nie daj się nimi karmić, masz na to wpływ (szczególnie teraz niepotrzebne jest eksponowanie się na obrazy kataklizmów, wypadków, katastrof , przemocy itd..).
8. Niech to co dla ciebie ważne i święte, będzie twoją twierdzą, twoją opoką, wzmocni ci to szacunek dla samego siebie, poczucie własnej wartości, siły i sprawstwa i święte. Nie pozwól innym tego dezawuować czy atakować.
9. Wykorzystaj swoją znajomość siebie i wcześniejsze doświadczenia, w sytuacjach skomplikowanych, niełatwych stosuj te sposoby radzenia, które już kiedyś okazały się skuteczne, możesz nawet zrobić z nich listę, po którą zawsze, gdy będzie potrzeba, kiedy głowa i duch odmówią posłuszeństwa, będziesz sięgał (opisywana metoda nazywana bywa też metodą baby step lub małych kroków: zaleca się w niej po prostu, z życzliwością, bez nadmiernych wymagań wobec siebie, bez krytycyzmu, koncentrowanie się na niewielkich, kolejnych etapach, bez nastawienia na jedynie słuszny, jedyny, wyjątkowy, trudny do osiągnięcia, daleki cel, bez tracenia z oczu swoich umiejętności, zasobów, zdolności, talentów, mogących być aktualnie, przy każdym kolejnym kroku, przydatnymi, a przy wykorzystywaniu wcześniej skutecznych sposobów radzenia sobie, uaktywnieniu sieci wsparcia, włączeniu możliwości przegadania ważkich treści, niosących ulgę i odwentylowanie).
10. Kiedy czujesz niemoc własną i bliskich, nie obawiaj się korzystać zprofesjonalnej pomocy instytucji stworzonych, aby pomagać w kryzysie: korzystanie z pomocy jest zdrowym zachowaniem, objawem rozsądku i siły!
11. Pamiętaj, że zmienność to wcale nie wyjątkowa cecha życia ludzkiego, a po nocy przychodzi dzień, a po burzy spokój (Budka Suflera).
Bez względu na to czy jest się osobą w kryzysie czy jest się osobą pomagającą warto zapamiętać następujące słowa:
„Kiedy wszystko zdaje się działać przeciwko tobie, pamiętaj, że samolot startuje pod wiatr, nie z wiatrem.”
Henry Ford
„Nie możesz uniknąć tego, że ptaki trosk i zmartwień fruwają nad twoją głową, ale możesz nie pozwolić im zbudować gniazd w twoich włosach.”
przysłowie chińskie
„Ludzie myślą, że moje życie było trudne, ale myślę, że była to wspaniała podróż. Im jesteś starsza, tym bardziej zdajesz sobie sprawę, że mniej ważne jest to, co się wydarzyło, lecz to jak sobie z tym poradziłaś.”
Tina Turner
„Z kamieni rzucanych ci pod nogi, zbuduj schody, które poprowadzą cię jeszcze wyżej.”
Włodarczyk, E., Zderzenie losowe i sytuacja kryzysowa, w: Włodarczyk Ewa, Cywlak Izabela. Człowiek wobec krytycznych sytuacji życiowych. Z teorii i praktyki pracy socjalnej.
Autorka: dr Katarzyna Cieślak, psycholog, certyfikowany psychoonkolog PTPO i certyfikowany superwizor psychoonkologii PTPO, w 2019 r. zdobyła tytuł doktora nauk medycznych na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, zatrudniona na stałe w Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, pracuje jako wykładowca, szkoląc przyszłych lekarzy i inny personel medyczny. Od 14 lat współpracuje z Poznańskim Towarzystwem „Amazonki” i Federacją Stowarzyszeń „Amazonki” wspierając osoby po leczeniu raka piersi oraz szkoląc Ochotniczki i liderki klubów Amazonek. Posiada szeroką wiedzę na temat specyfiki funkcjonowania kobiet z rakiem piersi oraz osób z innymi schorzeniami onkologicznymi.
Artykuł powstał w ramach projektu pt.: „Wydawnictwa dla Amazonek”, który realizowany jest dzięki dofinansowaniu ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Psycholodzy twierdzą, że jak nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o poczucie własnej wartości.
Z wielu stron słyszymy, że ważnym dla każdego człowieka jest być posiadaczem ustabilizowanego, adekwatnego poczucia własnej wartości, że bez niego albo z nim zaniżonym lub podwyższonym możemy wpakować się w niezłe tarapaty czy wieść niezbyt szczęśliwe życie. Choć to niełatwe w praktykowaniu, bazą stabilnej samooceny jest zdolność darzenia siebie samego miłością bezwarunkową. Łatwo powiedzieć, ale cóż to znaczy? W dużym skrócie chodzi o to, aby być dla siebie dobrym i wyrozumiałym, cenić swoją niepowtarzalność, akceptować wady i być dumnym z zalet, niezależnie, co sądzą na ten temat inni ludzie bądź niezależnie od tego czy zaliczamy sukcesy czy ponosimy porażki. Jednak wcale nie oznacza to, że stajemy się bezrefleksyjni w swoim samozadowoleniu. Po prostu nie mamy kłopotu, aby przyznać się do błędu, łatwiej przebaczyć sobie upadki, nie upatrując winy innych czy w okolicznościach. Dzięki takiej postawie ma się nie tylko szacunek do siebie, daje się sobie szansę na rozwój osobowy i progres swoich umiejętności, bez niepokoju i obaw. Podejmuje się działania, które dają nie tylko wiarę we własne siły, możliwości, ale też przyjemność z zajmowania się sprawami, które są pasją. Dzięki temu z łatwością dąży się do obranych celów, przyciąga się życzliwych ludzi: jest się więc człowiekiem wewnątrzsterownym, samodzielnym, dążącym do rozwoju osobistego, inspirującym ludzi. Aby to osiągnąć, aby tak się czuć i móc tak żyć, warto zadbać o ćwiczenie się w budowaniu poczucia własnej wartości.
A.
Jedną z metod mogących być pomocnymi w zbliżaniu się do odczuć, których zwykle chcemy unikać jest focusing, będący ćwiczeniem sześciostopniowym:
1: rozluźnij się (siedząc wygodnie przez kilka minut świadomie i tak głęboko jak tego potrzebujesz oddychaj),
2: poszukaj odczuć (wyobrażając sobie sytuację pozbawiającą cię wiary w siebie, próbuj odnaleźć miejsce w ciele, gdzie czujesz napięcie),
3: określ to, co czujesz (próbuj nazwać odczucia w ciele, które ci towarzyszą, na przykład ciężar ciała, uczucie gorąca, drętwienia, braku powietrza),
4: sprawdź, czy słowa są odpowiednie (próbuj przez kilka minut oceniać trafność wybranych przez ciebie określeń opisujących odczucia),
5: pytania (zadaj sobie po kolei pytania: co jest najgorszego w tym, co czuję?, co sprawi, że poczuję się lepiej?, następnie odpowiadając na nie spróbuj znaleźć swój sposób, który pozwoli ci pozbyć się wewnętrznego napięcia: zmiana otoczenia, krzyk, wyobrażenie sobie przyjemnego zdarzenia z przeszłości itp.),
6: przyjmowanie (odczuj przyjemność pojawiającą się w Twoim ciele w odpowiedzi na wykonane ćwiczenie).
B.
W budowaniu poczucia własnej wartości niezmiernie ważne jest uważne i życzliwe poznawanie siebie. Może w tym być pomocne ćwiczenie zwane osobistą mapą. Polega ono na uświadomieniu sobie własnej, indywidualnej drogi życiowej. Można to uczynić dzięki przywołaniu w pamięci pozytywnych i negatywnych osób znaczących, których rola w naszym rozwoju, w podejmowanych przez nas decyzjach była kluczowa. Dzięki ćwiczeniu możemy przyjrzeć się wszystkim osobistym wyborom, umiejętnościom, kompetencjom, można lepiej zrozumieć swoje zachowania, poznać ograniczenia, niezależne od nas, a męczące. Ćwiczący ma za zadanie stworzyć mapę swego życia, wskazać trasy, dróżki, ścieżki, które były uczęszczane przez wykonującego zadanie. Jest również ważne, aby narysować rozdroża dróg czy drogi, których się nie wybrało, z których się zrezygnowało. Też jest istotne, żeby stworzyć do tej mapy legendę, w której zawarte będą na przykład: oznaczenia pułapek, niebezpieczeństw, upadków, wyzwań, sukcesów, osiągnięć, rozwiązań i tym podobne. Dobrze jest też uwzględnić osoby, które były dla ćwiczącego drogowskazami, wpływały na decyzje, blokowały działania, były wsparciem. Warto na sam koniec móc opowiedzieć komuś bliskiemu o tej mapie, pokazać swoją podróż przez życie, aby samemu usłyszeć, co o tym co ważne, co zostało osiągnięte, a co minęło bezpowrotnie, czego się nauczyłem dzięki temu, a co wskazało dalszą drogę ku szczęściu i komfortowi.
C.
Również jedną z prostych i szybkich technik są afirmację, będące krótkimi wypowiadanymi frazami: budowanymi w czasie teraźniejszym, trybie dokonanym, bez zaprzeczeń, na przykład:
– jestem wyjątkową osobą,
– jestem ważna,
– zasługuję na szczęśliwe życie,
– zasługuję na przyjaźń,
– zasługuję na docenienie.
Celem powyższych wzmocnień jest programowanie naszej podświadomości dzięki zamianie negatywnych myśli pozytywnymi. Warto stosować tę technikę codziennie, rano lub wieczorem korzystając z nagrań dostępnych na youtubie lub ze stworzonej indywidualnej listy zdań. Na poparcie tego zadania parę słów od Gunteraa Fritza:
Jeśli twoje poczucie własnej wartości jest niedostatecznie rozwinięte, stosuj autosugestię. Udzielaj sam sobie pochwał i naucz się przyjmować pochwały i wyrazy uznania od innych. Nie odrzucaj komplementów, lecz bądź za nie wdzięczny i daj do zrozumienia, że się z nich cieszysz.
Nie myl dumy z arogancją i zarozumiałością. Miej świadomość własnych wad i traktuj innych ludzi z należnym szacunkiem. Duma i skromność są przeciwieństwami, które się wzajemnie przyciągają, uzupełniają i stanowią istotę tego, co nazywamy pewnością siebie.
Czyż nie?
D.
Kolejnym zadaniem – bardzo popularnym, mało wymagającym, a skutecznym – jest analiza siebie, którą aby wykonać potrzebne są jedynie kartka i długopis. Należy odpowiedzieć na pytania o dwie cechy swojego wyglądu zewnętrznego, które najbardziej u siebie się ceni, o dwie własne cechy osobowościowe, które są najbardziej znaczące, o zdolności, umiejętności lub talenty, których posiadanie dodaje wiary w siebie, o plany i pragnienia, dzięki którym możesz się pokazać z jak najlepszej strony, o bliskie osoby, na które zawsze można liczyć. Zapisana kartka będzie skarbnicą możliwości, zasobów i kół ratunkowych, po które zawsze można sięgnąć wówczas, kiedy poczucie własnej wartości się zachwieje i kiedy potrzebuje się zastrzyku wiary we własne siły.
E.
Podobnym ćwiczeniem jest ćwiczenie mające tytuł: moje zalety i silne strony. Jest ono podobne do poprzedniego. Służy ono także uświadomieniu sobie tego kim jestem, co potrafię, jakie mam osiągnięcia, różnica polega jednak na tym, że to zadanie wykonywane jest grupowo, nie indywidualnie i informację, które się słyszy są informacjami zwrotnymi udzielanymi przez osoby biorące udział w zajęciach. Każdy z grupy pisze na kartkach, te pozytywne cechy, umiejętności, osiągnięcia, zachowania czy sposób bycia, za które najbardziej ceni wszystkich innych członków grupy. Każdy następnie indywidualnie podchodzi po kolei do uczestników ćwiczenia i podaje każdemu przeznaczoną dla niego kartkę. Częstokroć okazuje się, że ludzie otrzymujący informacje nie są świadomi swoich mocnych stron i cenionych zalet, nie zdają sobie sprawy z tego, że to co postrzegane przez nich jako deficyt, może być odbierane przez innych jako ogromny zasób. Ćwiczącym przysparza realizacja tego zadania wiele przyjemności i radości, dodaje sił, podnosi na duchu i daje energię na podejmowanie następnych wyzwań.
F.
Kolejnym sposobem jest przewartościowanie nazywane też zmianą myślenia. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że informacja czy zdarzenie samo w sobie nie jest dobre ani złe. Ich sposób widzenia zależy od naszej interpretacji, naszej perspektywy patrzenia na innych, na siebie i na świat. Można zatem powiedzieć czy pomyśleć: że Jest tak wielu ludzi lepszych, bardziej skutecznych ode mnie, to zdanie możemy zmienić na zdanie: Tak naprawdę, nie ma lepszych czy gorszych, bardziej bądź mniej skutecznych ludzi ode mnie, są po prostu inni, różni ode mnie. Jeden potrafi świetnie jeździć na rowerze, drugi jest doskonałym analitykiem, a ja mam wiele umiejętności interpersonalnych, dzięki którym potrafię budować siłę zespołu, w którym pracuję. Albo inaczej: Jestem specjalistą w wąskiej dziedzinie, inni mają szeroką wiedzę. Zmiana myślenia: Żeby się wyspecjalizować trzeba było zdobyć ogrom podstawowej wiedzy, której wykorzystywania w codziennej pracy nawet nie zauważam. Warto spróbować zamieniać swoje myśli ciągnące nas w dół, pojawiające się automatycznie, bez zastanawiania z przyzwyczajenia na te myśli, które będą bądź obojętne dla nas emocjonalnie bądź pozytywne. Na pewno wymaga to znacznego zaangażowania, może początkowo wydawać się sztuczne, ale kiedy nauczymy się dostrzegać inne, lepsze perspektywy tej samej sytuacji okaże się, że nasze myślenie jest bardziej realistyczne i mniej obciążające nas negatywizmem.
G.
Zadanie zatytułowane Uzupełnij dzbany również jest pomocne we wzmacnianiu poczucia własnej wartości, budowaniu adekwatnej samooceny, rozwijaniu mocnych stron. Ćwiczący rysuje na kartce sześć naczyń równej wielkości. Każde z nich jest symbolem jednej zacnej cechy, zalety. Jej nazwę wypisuje uczestnik pod naczyniem. Następnie zaznacza kolorem taką część każdego z naczyń tak, aby pokazać ile danej cechy jest jego udziałem, a pod nazwą opisuje sposoby, działania, dzięki którym będzie dana cechę, umiejętność rozwijał, wzmacniał. Dla nasilenia efektu warto podzielić się wnioskami z bliską osobą.
Powyższe ćwiczenia i zadania wskazują jedynie kierunek, w którym należy zmierzać, aby osiągnąć cel, jakim jest adekwatne poczucie własnej wartości. Warto je znać, aby móc, je budować, wzmacniać, nabierając wiary we własne siły i działania, czuć sprawstwo w podejmowanych działaniach. Dobrze się czasem, mimo to zatrzymać i zrobić podsumowanie dotychczasowych lat życia. Okaże się z pewnością, że wcale nie jest ono jednowymiarowe, jednobarwne, ale że oprócz ciemnych, smutnych stron, ma wiele światła, smaku, ciepła i kolorów. Żeby korzystne myślenie o nas samych mogło się umacniać, jednocześnie umacniając nas samych, warto wsłuchać się w słowa znanych ludzi:
Nathaniel Branden:
Jeżeli nie żyjemy świadomie, autentycznie, odpowiedzialnie i zachowując dużą integralność osobistą, to możemy odnieść sukces, zdobyć popularność, bogactwo i należeć do właściwych klubów, lecz będziemy posiadać tylko pseudopoczucie własnej wartości. Prawdziwe poczucie własnej wartości, zawsze jest bowiem doświadczeniem osobistym, tym, co myślimy i czujemy w odniesieniu do samych siebie, nie tym, co myśli i czuje ktoś inny.
Carl Jung:
Wszystko, co irytuje nas w innych, może nas zaprowadzić do zrozumienia samego siebie.
Frederick Douglass:
Wolę być prawdziwym dla siebie, nawet jeśli grozi to narażeniem się na kpinę innych ludzi, niż być dla siebie fałszywym i narazić się na własną odrazę.
Malcolm S. Forbes:
Zbyt wielu ludzi przecenia to, kim nie jest, i nie docenia tego, kim jest.
Albert Einstein:
Nie staraj się zostać człowiekiem sukcesu, lecz człowiekiem wartościowym.
Marylin Monroe:
Chęć stania się kimś innym jest marnotrawstwem osoby, którą jesteś.
Jay Carter:
Wartość każdego człowieka określona jest przez niego samego.
Fritz Perls:
Bądź tym, kim jesteś, i mów to, co czujesz, ponieważ ci, którzy mają z tym problem, nie są ważni, a ci, którzy są ważni, nie mają z tym problemu.
Eleonora Roosvelt:
Bez twojego przyzwolenia nikt nie może sprawić, że poczujesz się gorszy.
Kazimierz Obuchowski:
Niepowodzenia, a w ich wyniku frustracje, powodują poczucie niemocy, obniżają poczucie własnej wartości.
Sidney J. Harris:
Zaskakujące jest, jak wielu ludzi idzie przez życie, nie uświadamiając sobie, że ich uczucia względem innych ludzi są w dużej mierze determinowane przez uczucia wobec samego siebie, a jeśli nie czujesz się komfortowo ze sobą, nie możesz czuć się komfortowo z innymi.
Adamowicz A., Godecka J.: Jak uciszyć wewnętrznego krytyka i uwierzyć w siebie. Wydawnictwo MUZA S.A. Warszawa 2020.
Branden, N. (2007). Jak dobrze być sobą: o poczuciu własnej wartości. GWP. Gdańsk.
Branden, N. (2008). Sześć filarów poczucia własnej wartości. Ravi. Łódż.
Autorka: dr Katarzyna Cieślak, psycholog, certyfikowany psychoonkolog PTPO i certyfikowany superwizor psychoonkologii PTPO, w 2019 r. zdobyła tytuł doktora nauk medycznych na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, zatrudniona na stałe w Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu, pracuje jako wykładowca, szkoląc przyszłych lekarzy i inny personel medyczny. Od 14 lat współpracuje z Poznańskim Towarzystwem „Amazonki” i Federacją Stowarzyszeń „Amazonki” wspierając osoby po leczeniu raka piersi oraz szkoląc Ochotniczki i liderki klubów Amazonek. Posiada szeroką wiedzę na temat specyfiki funkcjonowania kobiet z rakiem piersi oraz osób z innymi schorzeniami onkologicznymi.
